Kinderen en rouw

Het liefst willen we onze kinderen natuurlijk alle leed besparen. Misschien is je natuurlijke reactie bij overlijden dan ook wel je kind er zoveel mogelijk bij weg te houden, je eigen verdriet te verbergen of de omstandigheden te verzachten door te vertellen dat de overleden persoon ‘slaapt’. Niet doen! Maar wat dan wel?

Kinderen rouwen anders dan volwassenen

Sowieso is het goed te beseffen dat kinderen het overlijden van een dierbare heel anders verwerken dan wij volwassenen doen. Daarnaast verschilt het ook nog eens per leeftijd hoe het kind rouwt. Rouw is bij kinderen dan ook niet altijd goed te herkennen door volwassenen. Daarom geef ik hieronder per leeftijdscategorie aan hoe je hiermee om kunt gaan.

Rouw bij baby’s en dreumesen

Baby’s en dreumesen begrijpen uiteraard nog niet wat ‘dood’ of verlies is. Wel kunnen ze aanwezigheid missen van een persoon. Verder pikken ze emoties feilloos op, omdat ze hier nog erg gevoelig voor zijn. Ze kunnen daardoor extra huilerig worden of meer last krijgen van lichamelijke klachten zoals krampjes. Praat gerust tegen je baby of dreumes en vertel wat je voelt. Houd verder je baby of dreumes veel bij je en geef het veel liefde, aandacht en structuur.

Rouw bij peuters en kleuters

Vanaf deze leeftijd beginnen kinderen iets te snappen van het overlijden, al gaat dat meer over de situatie dan het ‘nooit meer terugkomen’. Dit laatste beginnen kleuters al wel te begrijpen.
Zowel peuters als kleuters zijn nog erg onbevangen en vinden het vaak niet eng om de overledene aan te raken. Ook zijn kleuters erg praktisch en willen ze vaak alles weten, waarbij ook gênante vragen de revue passeren. Antwoord zo eerlijk mogelijk en negeer ze niet. Zeg bovendien nooit dat de overledene slaapt, want dat kan ervoor zorgen dat het kind zelf niet meer durft te slapen.

Rouw bij 6-, 7- en 8-jarigen

Kinderen van deze leeftijd begrijpen inmiddels dat ‘dood’ inhoudt dat iemand niet meer terug komt. Net als kleuters, zullen deze kinderen praktische vragen stellen, al zijn kinderen in deze fase vaak wel iets terughoudender. Betrek ze echter wel goed, want ze ervaren wél het verdriet. Sluit je ze buiten, dan kunnen ze tijdelijk angstig worden en bijvoorbeeld verlatingsangst krijgen.

Rouw bij tieners

Typisch voor deze leeftijd is dat ze het moeilijk vinden emoties te tonen, omdat ze inmiddels heel erg bezig zijn met hoe ze gezien worden door anderen. Verder willen kinderen van deze leeftijd hun ouders ontlasten. Ze hebben er moeite mee om hun ouders verdrietig te zien.

Tips om kinderen te helpen bij rouwverwerking

• Houd je kind niet weg bij de overledene. Indien de overledene er goed uitziet, is het juist goed voor je kind om de overledene te zien, maar dwing het niet. Wees niet bang dat dit het laatste beeld zal zijn dat zij onthouden. Het helpt bovendien kinderen beter te beseffen dat de overledene echt dood is en niet terug zal komen. Bereid kinderen vanaf 4-jarige leeftijd wel voor op wat ze te zien krijgen; waar ligt de overledene, hoe ziet de overledene eruit, hoe voelt de overledene aan?
• Betrek je kind bij het overlijden middels een activiteit. Laat het bijvoorbeeld een tekening maken voor de overledene, de kist beschilderen, een kaarsje aansteken, een stukje voorlezen, een ballon oplaten, de schroeven op de deksel dicht te draaien of iets wat je kind zelf wil.
• Blijf de overledene zo nu en dan herinneren – indien je kind 5 jaar of ouder was op het moment van overlijden – door over de overledene te spreken. Het kind zal er namelijk ook regelmatig aan denken en dan is het goed de overledene zo nu en dan te herinneren.
• Geef je kind vertrouwen dat het goed komt. Het is goed als kinderen zien dat je verdrietig bent, maar indien het verdriet overheerst en je kind zorgen meekrijgt, zal het zijn eigen verdriet wegstoppen en zichzelf wegcijferen. Het gevolg kan zijn dat er op langere term gedragsproblemen ontstaan, wanneer jij zelf weer minder verdriet toont.